Τι αγχώνει μια γάτα; Πώς αντιμετωπίζει το στρες;

Φωτεινή

Πηγή: http://www.fabcats.org/behaviour/stressed/info.html

 
Όπως οι άνθρωποι έτσι και οι γάτες μπορεί να υποφέρουν από υπερβολικό στρες. Πόσο είναι το υπερβολικό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: την "'άμυνα" κατά του στρες που "χτίζει" μια γάτα όταν είναι γατάκι, τη στρατηγική που έχει αντιγράψει ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας καθώς και τη διάρκεια και τη φύση του στρεσογόνου παράγοντα.

Τι θεωρούν οι γάτες αγχωτικό;

Έχει ενδιαφέρον ότι σχεδόν όλοι οι παράγοντες που προκαλούν ή επιδεινώνουν το στρες στις γάτες είναι περιβαλλοντικοί. Αυτοί μπορούν να οδηγήσουν τη γάτα σε μια συναισθηματική αντίδραση που επηρεάζει τη συμπεριφορά και, τελικά, την υγεία της. Κατά την εμπειρία μου, οι γάτες στρεσάρονται συχνότερα όταν φαίνεται πως απειλείται το καταφύγιό τους, ειδικά η εσωτερική ασφάλεια των σπιτιών τους. Η απειλή μιας άλλης γάτας στο "λημέρι" τους, ένα νέο μωρό στο σπίτι, ένα κουτάβι ή ακόμα οι εργάτες μπορούν να πυροδοτήσουν μεγάλη ψυχολογική αντίδραση σε μερικές ευαίσθητες γάτες, η οποία μπορεί να είναι δύσκολο να διορθωθεί, ειδικά όταν η "απειλή" είναι μόνιμη.

Πώς δείχνουν το στρες;

Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι γάτες δεν μπορούν να δείξουν αυτό που αισθάνονται μέσω της γλώσσας ή των εκφράσεων του προσώπου. Αντίθετα, εκδηλώνουν τα αισθήματά τους με τρόπους που μπορεί να είναι θλιβεροί, αν όχι δυσάρεστοι, για τους ιδιοκτήτες τους. Εν ολίγοις, γάτες υπό πίεση ή ανησυχία δείχνουν τι νιώθουν με αυξημένη δραστηριότητα η οποία, συνήθως, τις κάνει να αισθάνονται πιο ασφαλείς. Για παράδειγμα, μερικές γάτες μπορούν να προσκολληθούν περισσότερο ή να τρίβονται συχνότερα στα έπιπλα ή στους ιδιοκτήτες τους. Οι γάτες που αντιμετωπίζουν τραυματική εμπειρία έξω από το σπίτι επιλέγουν να περνούν πιο πολύ χρόνο μέσα σε αυτό, ενώ όσες στρεσάρονται εντός περνούν πολύ χρόνο έξω. Αν δεν εκλείψει το στρες, μπορεί να αυξηθεί δραματικά η συμπεριφορά του "μαρκαρίσματος". Το ξύσιμο των νυχιών, το ψέκασμα ούρων και η εκούσια αφόδευση σε εμφανή σημεία ειναι προσπάθεια για επανάκτηση της σιγουριάς που είχαν κάποτε στο σπίτι, ενώ η εγκατάλειψη του σπιτιού ίσως να είναι η μόνη επιλογή για γάτες που πια δε βλέπουν το εσωτερικό του σπιτιού σα "φωλιά".

Περιστασιακά βλέπουμε γάτες που είναι τόσο καταβεβλημένες από άγχος ή στρες που απλά σταματούν την προσπάθεια να ξεφύγουν από αυτό και γίνονται παθητικές και αδιάφορες. Αυτό το ακραίο είδος ανικανότητας είναι, ευτυχώς, σπάνιο, αλλά σημαίνει ότι η γάτα δεν αυτοκαθαρίζεται πια, χάνει το ενδιαφέρον για το φαγητό και παραμένει σχεδόν ακίνητη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τα συμπτώματα σοβαρής κλινικής κατάθλιψης του ανθρώπου, όταν κάθε συμπεριφορά καταπνίγεται. Έχει αποκαλυφθεί ότι μακροπρόθεσμα το στρες αυξάνει τον κίνδυνο για ασθένειες. Ζώα και άνθρωποι που υποφέρουν από χρόνιο στρες αρχίζουν να αποχτούν αδύναμο αμυντικό σύστημα καθώς το σώμα τους παλεύει να τα βγάλει πέρα με τη συνεχή απειλή. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μολύνσεις και οι ενοχλήσεις στο πεπτικό σύστημα είναι συνηθισμένες σε στρεσαρισμένα άτομα και σχηματίζουν ένα φαύλο κύκλο ασθένειας, κόπωσης και επακόλουθης αδυναμίας να αντιμετωπίσει το άτομο το συναισθηματικό αυτό πρόβλημα.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε το στρες;

Πολλά παραδείγματα ανθρώπινης και μη συμπεριφοράς δείχνουν ότι τα ζώα που έχουν πολλές ευκαιρίες να ζήσουν και να επιλύσουν περιπτώσεις χαμηλού στρες σε νεαρή ηλικίά, αντιμετωπίζουν πολύ καλύτερα στρεσογόνες καταστάσεις σαν ενήλικες. Αυτό συμβαίνει γιατί το άτομο έχει γίνει ελαφρώς αναίσθητο στα αποτελέσματα του στρες κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων της ζωής του και έχει μάθει να αντιγράφει στρατηγικές οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν σε παρόμοιες περιπτώσεις στη μετέπειτα ζωή. Το στάδιο όπου οι γάτες μαθαίνουν να χειρίζονται το στρες χωρίς υπερβολικό άγχος γίνεται, πραγματικά, πολύ νωρίς - μεταξύ των δύο και επτά εβδομάδων της ζωής τους. Αυτό σημαίνει ότι ένα περιβάλλον χωρίς ερεθίσματα και προκλήσεις θα αφήσει το γατάκι με πολύ λίγους συναισθηματικούς αμυντικούς μηχανισμούς - ανεξάρτητα από τη φροντίδα που θα έχει δεχθεί ως τότε. Είναι ουσιαστική η αλλαγή στο περιβάλλον ώστε να επιτραπεί στα γατάκια να μάθουν μόνα τους, καθώς αυτά τα γατάκια που έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τις εικόνες χάους, τους ήχους και τις μυρωδιές ενός σπιτιού θα έχουν κάνει μια σημαντική αρχή. Η γνωριμία με φιλικά σκυλιά, παιδιά και διαφορετικούς ανθρώπους θα λειτουργήσει σαν "άμυνα κατά του στρες" ώστε να τους προστατέψει αργότερα στη ζωή.

Πώς θα καταλάβετε αν η γάτα σας πάσχει από υπερφόρτιση στρες;

Ξαφνικές αλλαγές συμπεριφοράς πρέπει πάντα να αναφέρονται στον κτηνίατρό σας γιατί μπορεί να είναι ένδειξη κλινικού προβλήματος. Όταν αυτή η περίπτωση απορριφθεί, το επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση για δείγματα πιθανού στρες. Αναρωτηθείτε πότε η γάτα σας άρχισε να φέρεται διαφορετικά. Συνέβη αυτό με κάποιο ασυνήθιστο περιστατικό στο σπίτι; Για μερικές γάτες πολύ προσκολλημένες στον ιδιοκτήτη τους, έστω και μια σύντομη απουσία του μπορεί να είναι τραυματική. Αυτό μπορεί να μετατρέψει τις διακοπές σε εφιάλτη, καθώς η παρουσία ενός άγνωστου στο σπίτι, όσο καλός κι αν είναι, για να τις ταϊσει και να τις φροντίσει δεν βοηθάει την κατάσταση.

Τι μπορείτε να κάνετε για να ελαφρύνετε το στρες;

Φυσικά, η εύκολη απάντηση είναι να προσδιορίσετε την αιτία του άγχους και να την απομακρύνετε! Πάντως, αυτό συχνά μπορεί να είναι ευκολότερο απ' όσο ακούγεται. Μαγνητικά πορτάκια βοηθούν να μειωθεί ο κίνδυνος της απειλής άλλων γατιών στο άδυτο του σπιτιού, αν και θα ήταν καλύτερο να βγάλετε τελείως το πορτάκι και να λειτουργείτε ως "σωματοφύλακας" της γάτας σας ανοίγοντας την πόρτα για να βγει ή να μπει. Είναι μια καλή λύση να προσφέρετε στη γάτα σας ασφαλή σημεία να κρύβεται από μόνιμες πηγές στρες, όπως τα μωρά και οι σκύλοι, ή να την απομακρύνετε από το περιβάλλον της όταν υπάρχει προσωρινό στρες, π.χ. από εργάτες. Είναι ειρωνικό ότι για μια γάτα υπερβολικά προσκολλημένη στο αφεντικό της, ένα καλό εκτροφείο είναι καλύτερη λύση από το να μένει σπίτι στις διακοπές, πιθανώς γιατί η ολική αλλαγή έχει μικρότερο αντίκτυπο πάνω της από τη φανερή απουσία του ιδιοκτήτη.

Σε γενικές γραμμές, η ενημέρωση είναι το κλειδί. Όσοι έχουν στενή σχέση με τις γάτες τους μπορούν να εντοπίσουν τα αρχικά στάδια των επιπτώσεων του στρες και να τα εμποδίσουν να εξελιχθούν σε κατάθλιψη πριν συμβεί μακροχρόνια βλάβη.