NERINA, Κουκουβάγια, Boksurat, Milly

Πηγή: http://users.auth.gr/~harala/9fab.Erot.Apant.Toxoplasmosis.

1η Ερώτηση: Πώς μολύνεται συχνότερα ο άνθρωπος από τοξοπλάσμωση;

Απάντηση: Με την κατανάλωση ωμού ή ατελώς ψημένου κρέατος μηρυκαστικών, χοίρου κ.ά. Με την κατανάλωση όχι καλά πλυμένων, ωμών λαχανικών.Και με επαφή χώματος κήπου που έχουν αφοδεύσει γάτες.

2η Ερώτηση: Πώς μολύνεται συχνότερα η γάτα από τοξοπλάσμωση;

Απάντηση: Με την κατανάλωση ωμού κρέατος μολυσμένου από τοξόπλασμα ποντικιών, πουλιών, ερπετών και άλλων ζώων. Επίσης –αν και σπανίως-, μπορούν να μολυνθούν εάν αφοδεύσουν σε έδαφος στο οποίο υπάρχουν περιττώματα άλλου ζώου, μολυσμένα με τοξόπλασμα.

3η Ερώτηση: Ποιος είναι ο ρόλος της γάτας στην τοξοπλάσμωση;

Απάντηση: Το παράσιτο ( Toxoplasmagondii) πολλαπλασιάζεται στα κύτταρα του εντέρου της γάτας που νοσεί και αποβάλλεται με τα κόπρανά της στο εξωτερικό περιβάλλον μία φορά σε όλη της τη ζωή, συνολικά για 2-20 ημέρες. Επίσης, το παράσιτο εγκυστώνεται (=δημιουργεί κύστη και υπάρχει μέσα σε αυτήν) και πολλαπλασιάζεται μέσα στους ιστούς της γάτας, όπου παραμένει ζωντανό για ολόκληρη τη ζωή της γάτας και προφυλάσσει το ζώο από νέες μολύνσεις (ανοσία τύπου προάσπιση).

4η Ερώτηση: Η γάτα μπορεί να μολύνει άμεσα τον άνθρωπο με Toxoplasma gondii;

Απάντηση: Μόνο εφόσον βρίσκεται σε φάση διασποράς της τοξοπλάσμωσης και γλύφοντας τον πρωκτό της διασκορπίσει τα αυγά του παρασίτου στο τρίχωμά της.

5η Ερώτηση: Υπάρχει λόγος να απομακρύνεται η γάτα από την έγκυο «για να μη μολυνθεί με τοξόπλασμα;»

Απάντηση: Όχι. Η γάτα δεν μολύνει άμεσα τον άνθρωπο. Η γάτα διασπείρει με τα κόπρανά της στο περιβάλλον τις άωρες μορφές του παρασίτου, οι οποίες πρέπει να παραμείνουν στο περιβάλλον περισσότερο από 24 ώρες για να αποκτήσουν μολυσματική ικανότητα για τον άνθρωπο και τα ζώα. Τέλος, αν και σπάνιο, η γάτα μπορεί να μεταφέρει το παράσιτο στο στόμα και στο τρίχωμά της όταν –κατά τη διάρκεια που νοσεί- καθαρίσει τον πρωκτό της και στη συνέχεια συνεχίσει να καθαρίζει και το υπόλοιπο τρίχωμά της.

6η Ερώτηση: Είναι σημαντικό για τη δημόσια υγεία στη χώρα μας να ελέγχεται η γάτα μήπως είναι μολυσμένη με Toxoplasma gondii;

Απάντηση: Όχι. Ο έλεγχος αυτός δεν έχει πρακτική σημασία, επειδή: α) η μολυσμένη γάτα αποκτά ανοσία και έτσι, δεν αποβάλλει άωρες μορφές του παρασίτου με τα κόπρανά της στο περιβάλλον, και β) στη χώρα μας δεν καταναλώνεται κρέας γάτας (ούτε καλοψημένο!). Στην περίπτωση όμως της εγκύου γυναίκας η οποία είναι αρνητική στα αντισώματα του παράσιτου, δεν θα ήταν κακό να γίνει έλεγχος της γάτας για τυχόν μόλυνση της από το τοξόπλασμα ώστε να χειριστεί το θέμα όπως πρέπει και σύμφωνα με όσα απαντώνται στην 9η ερώτηση παρακάτω.

7η Ερώτηση: Με ποιόν τρόπο η έγκυος θα αποφύγει τη μόλυνση του εμβρύου με Toxoplasmagondii;

Απάντηση: Όταν η έγκυος έχει μολυνθεί με το παράσιτο τουλάχιστον 6 μήνες πριν την έναρξη της εγκυμοσύνης αναπτύσσει ανοσία (τύπου προάσπιση) που προστατεύει το έμβρυο κατά τις αναμολύνσεις με το παράσιτο (είναι «εμβολιασμένη» με φυσικό εμβόλιο για ολόκληρη τη ζωή της).

Όταν όμως η έγκυος δεν είναι μολυσμένη με το παράσιτο, πρέπει:

1) να μη «δοκιμάζει» ωμό κιμά,

2) να μη καταναλώνει ατελώς ψημένο κρέας όπως επίσης ωμά αλλαντικά (πχ προσούτο) παρά μόνο καλά μαγειρεμένο κρέας.

3) να πλένει σε άφθονη σαπουνάδα τα φρούτα και τα λαχανικά που καταναλώνονται ωμά (φράουλες, μήλα, σταφύλια, ντομάτες, μαρούλι κ.α.) και να αποφεύγει να καταναλώνει τροφές μαγειρεμένες από τρίτους (όπως σε εστιατόρια κλπ) όπου δεν μπορεί να ελέγξει το εάν και κατά πόσο καλά πλύθηκαν τα φρούτα και τα λαχανικά.

4) να μη χρησιμοποιεί το άπλυτο μαχαίρι με το οποίο τεμάχισε ωμό κρέας μηρυκαστικών, χοίρου, πτηνών κ.ά., για το κόψιμο του ψωμιού, της ωμής σαλάτας κ.ά.,

5) να μη ετοιμάζει την ωμή σαλάτα στην επιφάνεια που τεμάχισε το ωμό κρέας μηρυκαστικών, χοίρου, πτηνών κ.ά.,

στ) να πλένει τα χέρια της πριν το φαγητό, αλλά και κάθε φορά που ακουμπάει την γάτα της εάν η γάτα είναι φορέας.

6) να χρησιμοποιεί γάντια μίας χρήσης, όταν απομακρύνει τα κόπρανα της γάτας ή καθαρίζει το δοχείο της γάτας με την άμμο καθημερινά ή έως δύο ημέρες μετά την αποβολή τους (έως δύο ημέρες δεν υπάρχει κίνδυνος). Εάν η γάτα είναι φορέας του παράσιτου, προτείνεται να μην ασχολείται καθόλου με αυτά κατά την περίοδο εγκυμοσύνης. Επίσης να χρησιμοποιεί γάντια μίας χρήσης όταν ασχολείται με τις γλάστρες και το χώμα του κήπου κ.ά. (πιθανή παρουσία στο χώμα ώριμων ωοκύστεων του παρασίτου). Προτείνεται να μην ασχολείται καθόλου με αυτά σε περίοδο εγκυμοσύνης.

7) Να μην κοιμάται μαζί με την γάτα της εάν η γάτα είναι φορέας προς αποφυγήν κατάποσης μολυσμένης τρίχας.

8) Να μην καταναλώνει άβραστο ή μη παστεριωμένο γάλα.

8η Ερώτηση: Πώς ενεργεί το ενημερωμένο άτομο στη χώρα μας στο θέμα της τοξοπλάσμωσης;

Απάντηση: Το ενημερωμένο άτομο:

α) γνωρίζει ότι στη χώρα μας είναι μολυσμένα με το παράσιτο σχεδόν ένα στα δύο βοοειδή (~50%), ένα στα τέσσερα (~25%) πρόβατα, αίγες κ.ά. και ότι η μόλυνση του ανθρώπου γίνεται κυρίως με την κατανάλωση μισοψημένης μπριζόλας, ωμού κιμά, ωμού "χωριάτικου" λουκάνικου, προσούτου κ.ά. και σπανιότερα με την κατανάλωση άπλυτων ή ατελώς πλυμένων, ωμών λαχανικών, φρούτων κ.ά.,

β) δεν αποπροσανατολίζεται με την ενοχοποίηση της γάτας και δεν αποφεύγει τη γάτα ή τα άλλα ζώα, και

γ) ζητά από τον οφθαλμίατρό του να ελέγξει το βυθό των οφθαλμών για πιθανή παρουσία αλλοιώσεων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (βυθοσκόπηση). Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος πρέπει να ακολουθείται αντιτοξοπλασμική αγωγή κάθε φορά που στο μέλλον θα χρειασθεί το μολυσμένο άτομο να χρησιμοποιήσει κορτιζόνη (ακόμη και σε μορφή κολλυρίου) ή άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, για να προληφθεί η αναζωπύρωση του παρασίτου (κίνδυνος απώλειας της όρασης).

9η Ερώτηση: Πώς ενεργεί η ενημερωμένη έγκυος στη χώρα μας στο θέμα της τοξοπλάσμωσης;

Απάντηση: Υποβάλει την γάτα της σε έλεγχο για το τοξοπλάσμωση με εξετάσεις αίματος toxoplasmatosis IGG και toxoplasmatosis IGM οι οποίες δείχνουν εάν το ζώο είναι θετικό, σε τι ποσοστό και πότε προσβλήθηκαν από το παράσιτο. Υποβάλλεται η ίδια σε ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για ανίχνευση των ανοσοσφαιρινών IgM, IgA και IgG οι οποίες δείχνουν εάν αν έχει μολυνθεί και σε ποια φάση της μόλυνσης είναι. Ακολουθεί πάντα τις οδηγίες του γιατρού της για την συχνότητα του συγκεκριμένου ελέγχου.

Γενικά, η γυναίκα από τη στιγμή που εγκυμονήσει μπαίνει αυτόματα στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Οι ευπαθείς ομάδες είναι επιρρεπείς στην προσβολή από παράσιτα, μικρόβια, ιούς κλπ. Συγκεκριμένα για τις έγκυες, όσο προχωρημένη η εγκυμοσύνη, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για την προσβολή. Αντίθετα, το έμβρυο όσο αναπτύσσεται τόσο δυσκολότερα μπορεί να προσβληθεί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χαραλαμπίδης ΣΘ. Παρασιτικά Νοσήματα των Ζώων και του Ανθρώπου. Πρωτοζωώσεις, Ελμινθώσεις, Αρθροποδώσεις. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2003.

Χαραλαμπίδης ΣΘ. Κτηνιατρική Παρασιτολογία. Πρωτόζωα, Έλμινθες, Αρθρόποδα. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2001.

Χαραλαμπίδης ΣΘ., Διάκου ΑΝ. Εργαστηριακή Διάγνωση των Παρασιτικών Νοσημάτων των Ζώων. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2001.

Χαραλαμπίδης ΣΘ . Ανοσολογία Παρασιτώσεων. 2η έκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1998.

Χαραλαμπίδης ΣΘ. Πρωτοζωολογία. 2η έκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1998.

Χαραλαμπίδης ΣΘ. Θέματα Παρασιτολογίας που Ενδιαφέρουν τη Δημόσια Υγεία στην Ελλάδα. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1993.

Χαραλαμπίδης ΣΘ. Ανοσοδιαγνωστική των παρασιτικών νοσημάτων και η ανοσοενζυμική δοκιμασία ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay). Επιστ. Επετ. Κτηνιατρ. Σχολής, 1984, 22: 75-253.

Χαραλαμπίδης ΣΘ . Συμβολή στη μελέτη των παρασίτων της γάτας και στη σημασία τους για τη δημόσια υγεία. Διδακτορική διατριβή. Επιστ.Επετ.Κτηνιατρ. Σχολής, 1978, 18: 237-379.